Negatief rendement in 2018.
Terwijl een jaar geleden de markten met vol optimisme van start gingen hebben de beleggers nu vooral veel meer oog gekregen voor de risico’s. Wereldwijd behaalden de aandelenmarkten het afgelopen jaar in euro’s een negatief rendement. Na een volatiel eerste half jaar leek het in het derde kwartaal weer de goede kant op te gaan en stonden de meeste markten flink in de plus. Het laatste kwartaal gooide echter roet in het eten. Vooral de maand december was slecht met een rendement van -11,89% op aandelen wereldwijd. De belangrijkste index, de MSCI All Country World, sloot het jaar 2018 teleurstellend af met een rendement van -5,55%. Ook obligaties wereldwijd presteerden in euro’s slechter dan de inflatie met rendementen van -3,24% voor bedrijfsobligaties respectievelijk -0,17% voor staatsobligaties. Zie tabel hiernaast voor overige indices. Bron: Market review 2018, Dimensional, Jan 9, 2019
Oorzaken
De voornaamste redenen voor de teleurstellende rendementen zijn de onzekerheden bij beleggers over economische groeiverwachtingen, het handelsconflict tussen de V.S. en China en de toenemende somberheid bij een groeiend aantal bedrijven. Ook de impasse rond de Brexit speelt een rol en de verslechtering van economische vertrouwensindicatoren bevestigen bovenstaand beeld. Toen bovendien de korte rente in Amerika kortstondig boven de lange rente uitkwam, dreigde een inverse rentestructuur en begonnen de verhalen over een naderende recessie (weer) de kop op te steken. De afzwakkende groei en het afnemende vertrouwen lijken echter voornamelijk het gevolg te zijn van een combinatie van factoren waarbij politieke ontwikkelingen de hoofdrol spelen en financiële markten hierop reageren. Een recessie op korte termijn lijkt dan ook voorbarig.
Wat doet de Fed?
Kijken we naar de marktconsensus dan wordt een recessie pas in het tweede kwartaal van 2020 verwacht. Veel belangrijker is de vraag of de Fed (het stelsel van Amerikaanse centrale banken) dit jaar nog wel de rente gaat verhogen. De Amerikaanse economie draait immers goed, de werkloosheid daalt en de lonen stijgen. Toch kondigde de Fed onlangs een afwachtende houding aan door de vertragende wereldwijde economische groei en de risico’s inzake de handelsbesprekingen tussen de V.S. en China en de Brexit. De markten reageerden hier verheugd op.
En de Europese Centrale Bank?
Halverwege de decembermaand besloot de ECB (de Europese centrale bank) de beleidsrentes ongemoeid te laten en bleef de indicatie van het toekomstig rentebeleid gelijk waardoor de rentes tot en met de zomer van dit jaar op het huidige peil zullen blijven. Dit zou zelfs langer kunnen duren indien dat noodzakelijk is om de inflatie structureel rond een niveau van 2% te krijgen. Daarnaast heeft de ECB haar opkoopprogramma eind 2018 beëindigd. Dit betreft overigens alleen de uitbreiding van het opkoopprogramma. De middelen die beschikbaar komen door aflossingen op eerder aangekochte effecten worden wel herbelegd. De ECB heeft aangegeven daar voorlopig mee door te gaan voordat met renteverhogingen wordt begonnen. Een renteverhoging later dit jaar wordt dan ook niet verwacht. Verder verlaagde de ECB de groeiverwachtingen voor de eurozone onder andere door de onzekerheid rond de Brexit. De economie van de eurozone groeide in het vierde kwartaal van 2018 met 0,2% ten opzichte van het derde kwartaal.
Economie Europa
De economie in de eurozone kwakkelt. Zo is Italië in een recessie beland terwijl de Spaanse economie in het afgelopen kwartaal met 0,7% groeide en het jaar met een stijging van 2,5% afsloot. De twee grootste economieën tonen nog steeds tekenen van zwakte. Zo verzwakt de Franse economie door de acties van de ‘gele hesjes’ en kampt Duitsland met problemen in de auto-industrie welke deels te maken hebben met de nieuwe meetmethode voor CO2-uitstoot. Maar ook de groeivertraging in China waardoor de export van onze oosterburen onder druk staat speelt een voorname rol.
Economie V.S.
De afgelopen weken is het rustig in de V.S. met betrekking tot de publicatie van macro-economische cijfers. Dit is het gevolg van de ‘shutdown’ waardoor het US Bureau of Economics Analysis is gesloten. De cijfers die de afgelopen tijd wel zijn gepubliceerd geven aan dat ook daar de economische groei over de top heen is. Wel is er nog steeds sprake van een krachtige arbeidsmarkt in de V.S. gezien het aantal aanvragen voor een werkloosheidsuitkering dat sinds tijden onder de 200.000 uitkwam.
Economie China
In China nam het ondernemersvertrouwen in de verwerkende industrie af en dit heeft geleid tot een vertraging van de Chinese economie. Treffend waren in dit kader de laatste cijfers van Apple en de eerder gegeven omzetwaarschuwing waarbij het concern nadrukkelijk op afkoeling in China wees. Concurrent Samsung kwam met het bericht dat omzet en resultaat in het vierde kwartaal van 2018 tegenvielen en ook Volkswagen noemt de onrust op het handelsgebied als oorzaak voor hun afnemende verkopen in China. De laatste cijfers over de industriële productie en de detailhandelsverkopen gaven een beeld van een stabiliserende economie en het Internationaal Monetair Fonds (IMF) verwacht een economische groei in China van ruim 6%.
Gevolgen voor de aandelenmarkten
Nu de groei van de wereldeconomie aan vaart verliest en door de ontwikkelingen op monetair, economisch en (geo)politiek vlak is de periode van lage beweeglijkheid afgenomen. Beleggers moeten dan ook rekening houden met grotere schommelingen op de aandelenmarkten. Het groeitempo van de wereldeconomie zal in 2019 waarschijnlijk afnemen. Dit betekent ook dat de winstgroei van bedrijven zal vertragen. Aandelen zijn overigens door de daling van het afgelopen jaar vanuit waarderingsgrondslag wel aantrekkelijker geworden. De komende maanden zullen uitwijzen of deze waarderingen gerechtvaardigd zijn gezien de verwachte lagere winstgroei bij bedrijven. Ondertussen zijn de aandelenbeurzen alweer aardig bezig om de daling van het afgelopen kwartaal in te lopen.